Multiple sclerose (MS) is in onze streken de meest frequent voorkomende aandoening van het centraal zenuwstelsel bij jonge volwassenen. In België zijn er 8.000 à 10.000 MS-patiënten. Multiple Sclerose komt bijna twee keer zo veel voor bij vrouwen dan bij mannen. De ziekte openbaart zich op jonge leeftijd en wordt gekenmerkt door een progressief toenemende mate van invaliditeit. Een adequate behandeling is nog steeds niet voorhanden.
MS heeft weinig invloed op de levensverwachting, maar heeft een enorme weerslag op de levenskwaliteit. Met als gevolg dat de medische, psychosociale en economische consequenties van deze ziekte vaak enorm zijn. Voor heel veel mensen betekent de mededeling dat ze aan MS lijden dan ook een zware klap.
Multiple sclerose(MS) is een chronische ziekte van het centrale zenuwstelsel (hersenen, hersenstam en ruggenmerg) waarbij de myeline, een vetachtige ísolatielaag ronde de zenuwvezels, wordt aangetast. De zenuwimpulsen worden hierdoor afgezwakt tot onderbroken, net zoals bij een elektriciteitskabel waarvan de isolatie stuk is en een 'kortsluiting' kan optreden. Op die plaatsen ontstaan er een soort littekens of plaques.
De plaats en de uitgebreidheid van de myelinebeschadiging bepalen het type, de ernst en de duur van de verschillende symptomen. Bovendien is uit recent onderzoek gebleken dat bij personen met MS niet alleen het myeline beschadigd is, maar ook de axonen of centrale zenuwvezels zelf zijn aangetast. Zij liggen aan de oorsprong van blijvende schade en invaliditeit door MS.
Hoewel nog niet duidelijk is hoe multiple sclerose precies ontstaat, zijn er inmiddels vele aanwijzingen dat multiple sclerose beschouwd moet worden als een auto-immuunziekte, een ziekte waarbij het afweersysteem van het lichaam ontregeld is. Bij MS vormt de myeline in het centrale zenuwstelsel het doelwit van het ontregelde afweersysteem.
De preciese oorzaken van MS zijn niet bekend. Wel staat vast dat zowel omgevings- als erfelijke factoren een rol spelen. Waarschijnlijk is een combinatie van vele factoren nodig. Bovendien kunnen deze factoren voor verschillende personen anders zijn. Mogelijk kunnen omgevings- en erfelijke factoren ook het verloop van de ziekte beïnvloeden.
De verscheidenheid aan ziektetekens is bijzonder groot. Ze is afhankelijk van de lokalisatie en uitgebreidheid van de vele ontstekingsletsels in het centraal zenuwstelsel. De meest voorkomende tekens zijn:
- zichtstoornissen
- gevoelstoornissen
- krachtsverlies
- stijfheid
- coördinatie- en evenwichtstoornissen
- blaas- en darmstoornissen
- sexuele stoornissen
- mentale en emotionele functiestoornissen
- uitgesproken vermoeidheid
MS kan een sterk verschillend verloop hebben. Er kunnen verschillende typen of fasen van MS onderscheiden worden, maar ook binnen deze typen kan het verloop sterk variëren. De meest voorkomende vorm van MS wordt gekenmerkt door het optreden van opflakkeringen (exacerbaties) welke afwisselen met perioden van herstel waarin de klachten verminderen of verdwijnen. Ongeveer 85% van de mensen bij wie MS wordt vastgesteld hebben relapsing-remitting of intermitterende MS. In deze tweede fase is er sprake van geleidelijke achteruitgang en treedt er nog nauwelijks tussentijds herstel op. Ongeveer de helft van de patiënten met intermitterende MS krijgen uiteindelijk een secundair progressieve MS. Bij 10 tot 20% van de mensen met MS treedt er meteen vanaf het begin verslechtering op zonder tussentijds herstel. Er is dan sprake van primair progressieve MS. Deze vorm treedt vooral op bij patiënten die pas op latere leeftijd MS krijgen.
MS kan niet genezen worden. Maar er bestaan wel geneesmiddelen waarmee de vele klachten kunnen worden verlicht en geneesmiddelen waarmee opstoten van de ziekte kunnen worden afgeremd. Naast behandeling met medicatie maakt de revalidatie een belangrijk onderdeel uit van de behandeling van MS. Patiënten moeten geïnformeerd worden over de manier waarop zij het best met hun ziekte kunnen omgaan, stress kunnen beheersen, of een eventuele depressie kunnen laten behandelen.
De behandeling met geneesmiddelen bestaat uit:
- de behandeling van de opflakkeringen: hiervoor wordt beroep gedaan op medicatie met ontstekingsremmend effect. Ze vormt nog steeds de eerste behandeling bij acute opstoten, maar hun effect op langere duur is beperkt.
- de behandelingen met invloed op het ziekteverloop: de immunomodulerende geneesmiddelen die inwerken op het immuunsysteem, trachten de ontstaansmechanismen van MS te controleren, zoals interferon en glatirameracetaat, immunoglobuline en immunosuppressiva.
- de symptomatische behandeling: behandeling van de vele symptomen van de ziekte zoals medicatie tegen vermoeidheid, spasticiteit, incontinentie, urineweginfecties, constipatie,tremor (beven), aangezichtspijn en spasmen, seksuele problemen en tenslotte angst en depressie stoornissen.
- de revalidatie behandeling: dit is een multidisciplinaire therapie waarbij een team van kinesitherapeuten, ergotherapeuten, psychologen, sociale werkers, logopedisten en revalidatie-verpleegkundigen de persoon met MS zowel met oefeningen als met ondersteunende gesprekken gaan trainen en begeleiden om een zo goed mogelijke graad van zelfredzaamheid te bereiken en te behouden.
